یکی از شهرهای استان کردستان، مرکز شهرستان بیجار و از قدیمیترین شهرهای ایران است. بیجار در گذشته مرکز ولایت گروس بوده است.
این شهر با ۱٬۹۴۰ متر ارتفاع از سطح دریا، از مرتفعترین شهرهای ایران به حساب میآید، شهر بیجار از لحاظ ارتفاع ۷۷۰ متر از تهران و ۴۲۵ متر از سنندج بلندتر است.
فاصله شهر بیجار تا سنندج مرکز استان کردستان ۱۴۲ و تا شهر تهران ۴۷۲ کیلومتر میباشد.
شهر بیجار از شمال غربی به کوه نقاره کوب (به کردی: نهقاره کووت) با ارتفاع ۲٬۲۱۰ متر و از مغرب به کوه نِسار با ارتفاع ۲٬۳۵۰ متر و از جنوب غربی به کوه بادامستان محدود میشود.
بیجار منطقهای کوهستانی است، با آب و هوایی سرد و خشک.
جمعیت این شهر بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ برابر با ۴۷،۹۲۶ نفر میباشد.
اهالی شهر بیجار به زبان کردی سورانی با لهجهٔ گروسی (به کردی: گهڕووسی) سخن میگویند.همچنین در منطقه بیجارگروس به گویشهای کلهری و گورانی نیز تکلم میکنند
مردم این شهر پیرو دین اسلام (تشیع و تسنن) هستند.
شهرستان بیجار از شمال شرقی با استان زنجان، از شمال غربی با استان آذربایجان غربی، از شرق با استان همدان، از غرب با شهرستانهای دیواندره و سنندج، و از جنوب با شهرستان قروه همسایه است.
دوران هخامنشیان
منطقه بیجار گروس جز ساتراپ دهم هخامنشان بوده و برابر نوشتههای حسن پیرنیا اسبهای ممتاز و قالی در همدان و گروس در دوران هخامنشیان به طور فراوان وجود داشته است و اسبها و قالیهای این دو ناحیه در کشور مشهور بودهاند. گروس در دوران هخامنشیان نیز مانند دوران مادها از مراکز مهم اقتصادی و کشاورزی غرب ایران بوده است هر چند که از اهمیتش نسبت به دوران مادها کاسته شده و آن توجهای که شاهان ماد به دلیل موقعیت ویژهاش و قرار گرفتن در مرز بین دو پایتخت ماد نسبت به آن داشتند کمتر شد و با دور شدن پایتختها از منطقه گروس روز به روز از اهمیت منطقه کاسته شده است.
در خلال جنگ جهانی اول بین سالهای ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸ میلادی راه بر نیروهای بیگانه در بیجار باز شد. در سال ۱۹۱۶ ولایت گروس توسط روسها و سپس عثمانیها مورد حمله قرار گرفت و به تصرف آنان درآمد و شهر بیجار در جریان جنگ جهانی اول بارها بین دو دولت عثمانی و روسیه دست به دست گردید و صدمه فراوانی به شهر و مردم وارد آمد به طوری که بعد از جنگ حدود نیمی از جمعیت خود را از دست داد که تعدادی از آنهادر اثر جنگ و قحطی بعد از جنگ کشته شدند و تعدادی نیز با وجود آمدن این شرایط سخت مجبور به مهاجرت از این ولایت شدند، نیروهای انگلیس هم بعد از روسها و عثمانیها وارد بیجار شدند، در این دوره بازار بیجار نیز به آتش کشیده شد و از این مکان که متعلق به دوران صفوی بوده جز ویرانه چیزی باقی نماند پس از جنگ جهانی اول و بیرون رفتن قوای روسی و عثمانی گروس رونق گذشته خود را از دست داد
اهالی شهر بیجار به زبان کردی سورانی با لهجهٔ گروسی (به کردی: گهڕووسی) سخن میگویند. همچنین در منطقه بیجارگروس به گویشهای کلهری و گورانی نیز تکلم میکنند. گروسی (به کردی: گهڕووسی) یکی از لهجههای کردی است. این زبان بیشتر در مناطق بیجار گروس و قروه تکلم میشود. کردی گروسی رابط بین کردی سورانی با کلهری است چنانکه گویش و کاربرد لغات کمتر کلهری بوده ولی لهجهٔ سخن گفتن همانند کردی سورانی (سنندجی) میباشد. البته کلماتی رانیز از کردی کرمانجی (شکاکی) به قرض گرفته است.
دین و مذهب
مردم این شهر پیرو دین اسلام (تشیع و تسنن) هستند.
در چند دهه گذشته یهودیان نیز در شهر زندگی میکردند که مهاجرت کردهاند.
آیینهای سنتی
دیدن روباه را به فال نیک میگرفتند
پشت سر مسافر آب میپاشند
برگزاری باشکوه مراسم چهارشنبه سوری، (به کردی: کوله چوارشهمه(
مردم منطقه مراسم عید باستانی و ملی نوروز را هم باشکوه برگزار میکنند.
یکی از مراسم نوروز شال گردش نام دارد که رسمی پرطرفدار است. دراین رسم جوانان به پشت بامها رفته و با آویختن شال گردن خود یا پارچهای دراز از صاحب خانه عیدی طلب میکنند. صاحبخانه نیز آجیل، شیرینی، تخم مرغ پخته، پول و شکلات را داخل شال گره زده و با گفتن این عبارت «خدا مرادت را بدهد» شال را رها میکند.
در شب یلدا برای نو عروسها عیدی میبرند.